تفاوت تمرکز و مراقبه
-
سینا صمیمی
- 1402-01-24
تفاوت مراقبه با تمرکز
عملکرد و اهمیت تمرکز [Dharana /Concentration] و مراقبه [Dhyana /Meditation] برای اهل یوگا بسیار بارز و ارزشمند است زیرا دنیایی شگرف در هر یک نهفته است.
لیکن وقتی بعضی از مطالب تخصصی در مقاطعی از تاریخ، کاربردی عام پیدا می‌کنند، انگار همان‌گونه که بخشی از نور خود را به تاریخ و جامعه می‌دهند، بخشی از غبار کوچه و بازار را نیز به خود می‌گیرند.
این روزها گویا کلمات مدیتیشن – مراقبه – تمرکز –ذن و... در عین حال که بیشترین مقدار مصرف در طول تاریخ خود پیدا کرده‌اند، کمی هم وضوح مفهومی خود را از دست داده‌اند و مردم همه را به یک معنی به‌کار می‌گیرند و آن معنی نیز بسیار گنگ و گاهی مبالغه‌آمیز است.
گاهی یک رهرو نیمی از عمر خود را برای عبور از یکی به دیگری (همین دو واژه‌ای که بسیاری آن را به یک معنی به‌کار می‌برند) تلاش می‌کند. برای مفهوم‌شدن جایگاه هر یک، به سرفصل‌هایشان اشاره‌ای می‌کنیم:
1- دهارنا (تمرکز/ Concentration): تمرین‌های پرورش و نیرومند کردن و خلوص ذهن است که در تمام فعالیت‌های شخصی و اجتماعی برای انسان (و به‌خصوص انسان پر‌مشغله امروز) مفید است زیرا دقت و توجه را افزایش می‌دهد و پریشانی و پراکندگی ذهن را سامان می‌دهد و مهارتی است که باید آن را آموخت.
2- دهیانا (مراقبه/ Meditation): تجربه و درکی شخصی و بسیار عمیق از جهان است. مراقبه تفکری عمیق است. مراقبه در حیطه شناخت و آگاهی عمل می‌کند.
تجسم/ تصویر سازی/ دعا/ درمان/ رسیدن به خواسته‌ها و ... هیچ ربطی به مراقبه ندارند. در مراقبه فرد برای به‌دست‌آوردن نمی‌نشیند بلکه برای از دست دادن (حجاب‌ها و الگوهای کنترل‌کننده) می‌نشیند.
زیرا مراقبه‌گر ناظر بخشی از حقیقت است که با یا بدون او وجود دارد و البته مراقبه بدون مهارت کافی در دهارنا (تمرکز) به‌دست نمی‌آید.
ذهن خموده و راکد و تاریک نیازمند حرکت و جاری‌شدن است. ذهن بی‌قرار و آشفته نیازمند نشست و عمق است و ذهن سکون‌یافته زلال گشته و اعماق از ورای آن پیداست.
سینا صمیمی
