یوگا در دوران بارداری
نتایج یک پژوهش نشان میدهد یوگا توانسته اضطراب زنان باردار را کاهش دهد.
زنان در دوران بارداری به دلیل بروز تغییرات دائمی در زندگی و شروع مسئولیت جدید یعنی نگهداری از کودک، درگیری ذهنی زیادی را تجربه میکنند. احساسات دوسوگرایی زنان باردار روند طبیعی این دوران است اما در برخی زنان شدیدتر است و آنان را به سوی ترس از زایمان و اضطراب مرتبط با بارداری سوق میدهد. محققان در مقالهای به نام "بررسی تاثیر یوگا بر اضطراب زنان نخستباردار شهر زاهدان در سال ۱۳۹۶" نقش یوگا بر کنترل اضطراب دوران بارداری را بررسی کردند.
در این پژوهش که توسط گروه اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان انجام شده آمده است:« از آن جا که تولد، یک تجربه استرسزاست ، اعتماد به نفس نقش مهمی در ادراک مادر برای انجام زایمان ایفا میکند. گزارشهای جدید نشان داده است زنانی که در زمان بارداری سطح اطمینان بیشتری نسبت به توانایی انجام زایمان دارند، درد کمتری را طی زایمان گزارش میکنند».
در این مقاله آمده است:« امروزه مداخلات متنوعی جهت کنترل اضطراب و افزایش حس خودکارآمدی وجود دارد، از جمله آنها میتوان به روشهای دارویی و غیردارویی اشاره کرد. روشهای مقابله با استرس و اضطراب از جمله تنآرامی (شاواسانا) ، تجسم خلاق (یوگانیدرا) و مداخلات شناختی رفتاری میتواند به زن باردار کمک کند تا از تاثیرات نامطلوب استرس و اضطراب بر سلامتی خود و جنین مصون بماند».
محققان میگویند:« مروری بر مطالعات نشان داد رایجترین درمانهای جایگزین مقابله با استرس و اضطراب بارداری شامل یوگا و ماساژ درمانی است که شامل مجموعهای از تمرینات فیزیکی (آسانا) و تمرینات کنترلشده تنفسی (پرانایاما) و تمرینات رهاسازی و تنآرامی می باشد».
در این پژوهش آمده است:« افراد گروه مداخله پس از دریافت مطالب آموزشی در مورد مزایای یوگا، آموزشهای عملی آن را در باشگاه تحت نظر مربی یوگا و پژوهشگر دریافت کردند و افراد گروه کنترل در این مدت از مراقبتهای معمول در دوران بارداری بهره مند شدند».
نتیجه این پژوهش نشان داد: « آموزشهای دوران بارداری باعث کاهش معنیدار میانگین نمره اضطراب زنان و افزایش نمره خودکارآمدی زایمان در گروه مداخله یوگا شد. از محدودیتهای این مطالعه تعداد کم نمونهها، انتخاب زنان از بین مراجعان به مراکز جامع سلامت و نخستزا بودن آنان بود که به همین دلیل نتایج آن به سایر زنان باردار قابل تعمیم نیست. محدودیت دیگر این مطالعه لزوم داشتن انگیزه کافی جهت شرکت در کلاس با حضور مربی یوگا و مامای دورهدیده در زمانی خارج از نوبت معاینات معمول بارداری بود؛ بنابراین پیشنهاد میشود از تمرینات هاتایوگا (یوگای حرکتی) به وسیله مامای آموزشدیده برای کنترل اضطراب و افزایش خودکارآمدی در دوران بارداری در کلاسهای آمادگی زایمان استفاده شود».
فواید تنفس شکمی یوگا در بارداری
تنفس شکمی یکی از مهمترین تکنیکهای دوران بارداری است که علاوه بر تأثیر بسیار خوب بر سلامتی مادر در دوران بارداری، باعث میشود او زایمان راحتتری هم داشته باشد.
مزایای تنفس صحیح :
اکسیژن مادهای است که جنین برای به دست آوردنش 100 درصد به مادر احتیاج دارد و اگر شیوه تنفس مادر درست باشد، عملکرد تنفسی او بالا میرود و علاوه بر خودش به جنینش هم اکسیژن خوبی میرسد. چون جنین اکسیژن را از طریق بند ناف و جفت، از مادر میگیرد. بنابراین اگر تکنیک تنفسی مادر درست باشد، هم عملکرد تنفسی خودش خوب است و هم جفت جنین و در نهایت به جنین هم خوب اکسیژن میرسد و عضلات این مادران آرامتر است. پس اگر مادر بارداری این تکنیک تنفسی را یاد بگیرد، میتواند هر وقت یادش افتاد و همچنین بهطور نامحدود آن را انجام دهد. همچنین او میتواند هر روز به مدت 10 دقیقه به شکل تنآرامی بنشیند و تنها تنفس شکمی داشته باشد. اگر خانمهای باردار در حال انجام هر کاری تمرکزشان را روی این نوع نفس کشیدن بگذارند، به تدریج آن را یاد میگیرند ضمن اینکه در زایمان هم خیلی کمکشان میکند.
مزایای تکنیک تنفسی شکمی:
تکنیک تنفسی در هنگام زایمان در سه زمان مفید واقع میشود:
1- تنفس شکمی اکسیژن ذخیره جفتی را حفظ میکند: بنابراین همیشه در جفت، سه دقیقه اکسیژن ذخیره وجود دارد. اما وقتی که انقباض رحم و دردهای آن شروع میشوند، اکسیژنرسانی به آنها صورت نمیگیرد بنابراین اگر خانمی که در حال زایمان است، در هنگام زایمان با تکنیکهای تنفسی، درست نفس بکشد، سه دقیقه اکسیژن جفتی برای او ذخیره میشود.
2- علت درد زایمان ناشی از هایپوکسی یا کاهش اکسیژن: در انقباضات رحم، وقتی اکسیژن به رحم نمیرسد، خانم باردار دردش میگیرد. بنابراین اگر او از قبل بلد باشد، در هنگام درد داشتن چطور نفس بکشد، کمتر درد میکشد.
3- انحراف فکر: درواقع با انجام تنفس شکمی در هنگام زایمان، مادر فکرش را به چیز دیگری جز درد و درواقع به نوع تنفسش منحرف میکند. مثلا وقتی انقباض یا دردهای رحمی شروع شد او باید دقت کند که دم خوبی بگیرد و در آخر انقباض بازدم طولانی داشته باشد. به همین دلیل او زمانی که میخواهد به دم و بازدم خود آگاه شود، فکرش از درد منحرف میشود.
اهمیت تنفس مادران باردار در هنگام تغذیه
خانمهای باردار باید تمرکزشان بر غذایی که میخورند باشد و بهتر است به آن توجه کنند تا هم طعم و مزهاش را بچشند، هم محتویات غذا را بفهمند و هم بدانند که عملکرد این غذا در بدنشان چگونه است. تنفس آگاهانه در زمانهایی که خانمها میتوانند تمرکز کنند انجام میشود اما در هنگام غذا خوردن اگر تمرکزشان روی غذا باشد بهتر است.
ثابت شده که با تنفس صحیح یا شکمی، اکسیژنرسانی خوبی به بافتها انجام میشود و عملکرد همه اندامهای بدن بهتر میشود. از طرف دیگر خانمهای بارداری که این تمرین تنفسی را انجام میدهند، عضلات آرامتری دارند و در نتیجه فشار خون بالا در آنها کمتر دیده میشود. همچنین چون به دلیل تمرکز بالای این خانمها روی تنفسشان، موقعی که آنها دچار کمر درد میشوند، میتوانند نفس عمیق بکشند. چون نفس عمیق شکمی باعث شل شدن عضلات میشود و کمر درد را کاهش میدهد. ضمن اینکه وقتی روش تنفس درست باشد، متابولیسم بدن مانند چربیسوزی و سوخت و ساز قندها افزایش مییابد و همین احتمالا در دیابت بارداری هم تأثیرگذار خواهد بود.